जौ
सान्ने १ फकुवामा जौ वा जौ खेती लोपोन्मुख अवस्थामा रहेको छ | धार्मिक आस्थाहरूमा प्रयोग धेरै भए तापनि उत्पादनमा भने
शून्य छ |
जौको धार्मिक महत्त्व
वैदिक यज्ञ र हवनमा प्रयोग
वैदिक ग्रन्थहरूमा जौलाई "यव" भनिएको छ र यसलाई यज्ञमा प्रमुख सामग्रीको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
हवनमा जौ चढाउँदा पवित्रता र रोग नाश हुने विश्वास गरिन्छ।भगवान् श्रीकृष्णको उल्लेख
श्रीमद्भगवद्गीतामा भगवान् श्रीकृष्णले भन्नुभएको छ:"औषधीनामहं यवः" — अर्थात् "म औषधिहरूमध्ये जौ हुँ"। यसले जौको आध्यात्मिक र औषधीय महत्त्व दुवै देखाउँछ।दशैंको जमरा
दशैंमा जौको बीउबाट जमरा उमारिन्छ, जुन देवी दुर्गालाई चढाइन्छ। जमरालाई शुभता, समृद्धि र शक्तिको प्रतीक मानिन्छ।पितृ तर्पण र श्राद्धमा प्रयोग
जौको प्रयोग पितृ तर्पणमा पनि गरिन्छ, जसले पितृहरूको आत्मालाई शान्ति मिल्ने विश्वास गरिन्छ।पवित्र भोजनको रूपमा
जौबाट बनेका परिकारहरू (जस्तै सातु, रोटी आदि) लाई चोखो र पवित्र मानिन्छ। धार्मिक व्रत वा उपवासमा जौको सेवन गरिन्छ।जुम्ला लगायतका क्षेत्रहरूमा परम्परागत प्रयोग
नेपालका उच्च पहाडी क्षेत्रहरूमा जौलाई धानपछि दोस्रो महत्वपूर्ण बाली मानिन्छ। धार्मिक कार्यहरूमा यसको प्रयोग अझै पनि जीवित परम्परा हो।
जौका स्वास्थ्य लाभहरू
पाचन प्रणाली सुधार गर्छ
जौमा पाइने घुलनशील फाइबर (विशेष गरी बीटा-ग्लुकान) ले पाचन प्रणालीलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ। यसले कब्जियत कम गर्छ र आन्द्रामा फाइदाजनक ब्याक्टेरियालाई पोषण दिन्छ।तौल नियन्त्रणमा सहयोगी
जौले लामो समयसम्म पेट भरिएको महसुस गराउँछ, जसले अनावश्यक खानपान कम गराउँछ र तौल घटाउन सहयोग पुर्याउँछ।मुटुको स्वास्थ्यका लागि लाभदायक
जौमा पाइने बीटा-ग्लुकानले कोलेस्ट्रोल घटाउँछ, जसले मुटु रोगको जोखिम कम गर्छ। यसमा रहेका एन्टिअक्सिडेन्टहरूले रक्तनलीहरूमा प्लाक बन्नबाट जोगाउँछन्।रक्तमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण
जौको ग्लाइसेमिक इन्डेक्स कम हुन्छ, जसले रक्तमा चिनी बिस्तारै छोड्छ र मधुमेह भएका व्यक्तिहरूका लागि उपयोगी हुन्छ।हड्डी बलियो बनाउँछ
जौमा म्याग्नेसियम, फस्फोरस र क्याल्सियम जस्ता खनिजहरू पाइन्छन्, जुन हड्डीको मजबूतीका लागि आवश्यक हुन्छन्।शरीरको सुजन कम गर्छ
यसमा रहेका फाइटोन्यूट्रिएन्ट्स र एन्टिअक्सिडेन्टहरूले शरीरमा हुने सुजनलाई कम गर्न सहयोग गर्छन्।छाला र कपालका लागि फाइदाजनक
जौमा पाइने भिटामिन र मिनरलहरूले छालालाई चम्किलो बनाउँछ र कपाललाई मजबुत बनाउँछ।
